Zaskakujące zmiany dotyczące dodatkowego zasiłku opiekuńczego w tarczy 3.0

W dniu 16 maja weszła w życie tzw. tarcza 3.0. Lektura przepisów w zakresie zmian dotyczących dodatkowego zasiłku opiekuńczego z powodu koronawirusa (COVID-19) okazuje się zaskakująca. W dniu 14 maja opublikowane zostały również dwa rozporządzenia RM dotyczące dodatkowego zasiłku opiekuńczego oraz zasiłku opiekuńczego dla osób podlegających ubezpieczeniu społecznemu rolników.

W art. 46 pkt 1 tarczy 3.0 nadano nowe brzmienie art. 4 i 4a specustawy COVID-19, które stanowią podstawę wypłacania dodatkowego zasiłku opiekuńczego w związku z zamknięciem żłobków, przedszkoli, szkół itp. Zmiana ta wejdzie w życie od dnia 25 maja 2020 r. ? wtedy też, zgodnie z zapowiedziami premiera Mateusza Morawieckiego, szkoły podstawowe zaczną organizować zajęcia opiekuńczo-dydaktyczne dla uczniów klas I-III.

Chociaż na konferencjach prasowych zapewniano, że zasiłek opiekuńczy będzie przysługiwał rodzicom, którzy zdecydują się nie posyłać dzieci do żłobków, przedszkoli, szkół po ich otwarciu, lektura nowego art. 4 specustawy na to nie wskazuje. Do tej pory przepis ten wyraźnie wskazywał, że dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje rodzicom dzieci do lat 8 oraz rodzicom dzieci niepełnosprawnych. W nowej jego redakcji wykreślono fragment dotyczący dzieci do lat 8, pozostawiając jedynie drugą część omawianego artykułu. Przepis stał się przez to niezrozumiały, ale wydaje się, że cel zmiany jest jasny ? od 25 maja nieposłanie dziecka do lat 8 do szkoły, żłobka, czy przedszkola oznacza, że rodzic nie otrzyma dodatkowego zasiłku opiekuńczego.

?W przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do których uczęszcza dziecko, albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu COVID-19 ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy oraz funkcjonariuszowi, o którym mowa w ust. 4, zwolnionemu od pełnienia służby z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności do ukończenia 18 lat albo dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy przez okres nie dłuższy niż 14 dni?.

Aktualne pozostają przepisy przewidujące możliwość ubiegania się o zasiłek opiekuńczy przyznawany na podstawie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Niemniej jednak zasiłek ten przysługuje dla rodziców dzieci do lat 8 w sytuacji nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły albo dla rodzica chorego dziecka do lat 14. W ocenie Kancelarii, w przypadku, gdy placówka będzie otwarta (nawet przy ograniczeniu liczby dzieci mogących w niej przebywać) zasiłek ten nie będzie przyznawany.

Zmiana ta budzi tym większe zaskoczenie, że 14 maja Rada Ministrów wydała, na podstawie art. 4 ust. 3 specustawy COVID-19, rozporządzenia wydłużające okres korzystania z dodatkowego zasiłku opiekuńczego do 14 czerwca. Zgodnie z rozporządzeniami dodatkowy zasiłek opiekuńczy (oraz zasiłek opiekuńczy dla rolników), przysługuje również w przypadku:

  1. niemożności zapewnienia opieki przez żłobek, klub dziecięcy, przedszkole, placówkę pobytu dziennego oraz inną placówkę lub podmiot zatrudniający dziennych opiekunów z powodu czasowego ograniczenia funkcjonowania tych placówek w związku z COVID-19, przez okres niemożności zapewnienia opieki przez te placówki,
  2. ubezpieczonym, którzy podejmą decyzję o osobistym sprawowaniu opieki, jednak nie dłużej niż do dnia 14 czerwca 2020 r.

jednak nie dłużej niż do dnia 14 czerwca 2020 r.

Wskazać jednak należy, że treść Rozporządzeń odnosi się wprost do art. 4 ust. 1 i 1a specustawy (dodatkowy zasiłek opiekuńczy) oraz art. 4a ust. 1 specustawy (zasiłek opiekuńczy dla rolników). Nieprzypadkowo, jak się wydaje, rozporządzenia te wchodzą w życie z mocą od 25 maja 2020 r., a więc od dnia wejścia w życie nowego brzmienia art. 4 i 4a specustawy COVID-19. Wszystko to jasno wskazuje na cel uchwalonych zmian, tj. ograniczenie prawa do dodatkowego zasiłku opiekuńczego.

Wskazane przepisy specustawy i rozporządzeń Rady Ministrów wydają się być niespójne ze stanowiskiem prezentowanym na konferencjach prasowych. Przepisy w nowym brzmieniu ograniczają możliwość otrzymania dodatkowego zasiłku opiekuńczego do rodziców dzieci niepełnosprawnych. Zmiany te są niekorzystne dla rodziców dzieci do lat 8, którym prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego zabrano i którzy w obecnej sytuacji muszą podjąć decyzję czy wysyłają dziecko do żłobka, przedszkola, szkoły czy pozostają z nim w domu, jednakże bez prawa do dodatkowego zasiłku opiekuńczego.