Tarcza 4.0 – podsumowanie zmian

W dniu dzisiejszym wchodzi w życie tarcza 4.0. Poniżej prezentujemy podsumowanie zmian z zakresu prawa pracy dotyczących m.in. pracy zdalnej, urlopu wypoczynkowego czy umów o zakazie konkurencji. W kolejnym wpisie przytoczymy zmiany w zakresie dofinansowania do wynagrodzeń pracowniczych.

1. Praca zdalna

Przepisy tarczy 4.0 wskazują, że praca zdalna może być powierzona, jeśli pracownik ma możliwości techniczne i lokalowe oraz jeśli pozwala na to rodzaj pracy. Środki pracy i materiały oraz obsługę logistyczną zapewnia pracodawca, a środki niezapewnione przez pracodawcę ? pracownik, o ile jest w stanie zapewnić ochronę informacji poufnych, danych osobowych i tajemnicy przedsiębiorstwa. Ponadto pracodawca może polecić pracownikowi prowadzenie ewidencji wykonywanych czynności i czasu na nie poświęconego (szczegóły tej ewidencji określa pracodawca). Przepisy prawa potwierdzają również, że pracodawca może w każdym czasie odwołać pracownika z pracy zdalnej.

2. Jednostronne udzielenie pracownikowi zaległego urlopu wypoczynkowego

Nowa regulacja zawarta w tarczy 4.0 zezwala pracodawcy na jednostronne udzielenie pracownikowi zaległego urlopu wypoczynkowego w wymiarze do 30 dni, bez zgody pracownika i poza planem urlopów. Termin urlopu wskazuje pracodawca.

Zaznaczamy, że uprawnienie do jednostronnego udzielenia pracownikowi zaległego urlopu wypoczynkowego przysługiwało pracodawcy również wcześniej ? na co wskazuje ugruntowane orzecznictwo.

3. Ograniczenie wysokości odpraw i odszkodowań

Kolejnym nowym rozwiązaniem są przepisy, które ograniczają wysokość odpraw wypłacanych pracownikowi przez pracodawcę w związku z rozwiązaniem stosunku pracy do 10-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę (26 000 złotych). Przepis ten obowiązywać ma jedynie w stanie epidemii lub zagrożenia epidemicznego oraz pod warunkiem wystąpienia u pracodawcy spadku obrotów lub istotnego obciążenia funduszu wynagrodzeń. Dotyczy on wszelkich świadczeń pieniężnych wypłacanych pracownikowi, na podstawie przepisów prawa, w związku z rozwiązaniem umowy o pracę (chodzi przede wszystkim o odprawy z tytułu zwolnień grupowych i odprawy emerytalne). Przepis stosuje się odpowiednio do zleceniobiorców i agentów.

4. Umowy o zakazie konkurencji

W okresie obowiązywania stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego możliwe będzie wypowiedzenie umowy o zakazie konkurencji z zachowaniem terminu 7 dni. Uprawnienie to dotyczy umów o zakazie konkurencji obowiązujących po ustaniu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o świadczenie usług lub umowy o dzieło. Wskazane prawo wypowiedzenia przysługiwać ma jedynie podmiotom, na rzecz których ustanowiono zakaz, a więc pracodawcom, zleceniodawcom czy zamawiającym.

5. Zmiany dotyczące Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych

Pracodawca, na czas trwania stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego, może zawiesić (1) tworzenie lub funkcjonowanie ZFŚS, (2) dokonywanie odpisu podstawowego do ZFŚS oraz (3) wypłatę świadczeń urlopowych z ustawy o ZFŚS. Jeśli u pracodawcy działają reprezentatywne organizacje związkowe, zawieszenie powyższych obowiązków następuje w porozumieniu z tymi organizacjami. Przesłanką zastosowania opisanych rozwiązań jest wystąpienie spadku obrotów lub istotnego wzrostu obciążenia funduszu wynagrodzeń. Jednocześnie w okresie obowiązywania stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego i pod warunkiem wystąpienia opisanych wyżej przesłanek z mocy prawa zawieszone jest stosowanie postanowień układów zbiorowych pracy lub regulaminów wynagradzania ustalających wyższą wysokość odpisu na ZFŚS niż wynikająca z ustawy i stosuje się wtedy wysokość odpisu wynikającą z ustawy.

6. Świadczenie postojowe

Rozszerzono krąg podmiotów uprawnionych do jego otrzymania, dodając osoby wykonujące umowę agencyjną.

7. Wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń i rozszerzenie definicji spadku obrotów gospodarczych

Ustawodawca wprowadził nowe pojęcie wzrostu obciążenia funduszu wynagrodzeń, które obok spadku obrotów również uprawnia do obniżenia wymiaru czasu pracy i objęcia pracownika przestojem ekonomicznym.

Rozszerzono definicję spadku obrotów gospodarczych na sytuacje zwiększenia ilorazu kosztów wynagrodzeń pracowników, co z kolei przekłada się na rozszerzenie przypadków, w których możliwe jest skrócenie nieprzerwanego odpoczynku dobowego i tygodniowego, wprowadzenie równoważnego systemu czasu pracy i okresu rozliczeniowego wydłużonego do maksymalnie 12 miesięcy lub stosowanie mniej korzystnych warunków zatrudnienia pracowników niż wynikające z umów o pracę.

Określenia zwiększenia ilorazu kosztów wynagrodzeń pracowników dokonuje się z uwzględnieniem składek na ubezpieczenia społeczne pracowników finansowanych przez pracodawcę i przychodów ze sprzedaży towarów lub usług z tego samego miesiąca kalendarzowego dowolnie wskazanego przez przedsiębiorcę i przypadającego od dnia 1 marca 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień podjęcia przez pracodawcę decyzji o ograniczeniu nieprzerwanych odpoczynków, lub o podjęciu działań w celu zawarcia porozumień o których mowa powyżej, w porównaniu do takiego ilorazu z miesiąca poprzedzającego (miesiąc bazowy). Za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych.

Do kosztu wynagrodzeń pracowników nie zalicza się:

kosztów wynagrodzeń pracowników, z którymi rozwiązano umowę o pracę;
kosztów wynagrodzeń pracowników, którym obniżono wynagrodzenie w trybie art. 15g ust. 8 specustawy o COVID-19, w wysokości odpowiadającej wysokości tego obniżenia.

Wskazane rozszerzenie definicji spadku obrotów gospodarczych nie znajduje zastosowania, jeżeli iloraz kosztów wynagrodzeń pracowników w miesiącu, w którym wystąpił istotny wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń, wynosi mniej niż 0,3.

8. Przeniesienie pracownika samorządowego

Zgodnie z nową regulacją wprowadzoną tarczą 4.0 wójt, burmistrz, prezydent miasta, w tym prezydent miasta na prawach powiatu, może polecić pracownikowi lub kierownikowi podległego mu urzędu tymczasowe przeniesienie do wykonywania innej pracy niż określona w umowie o pracę.

Przeniesienie jest dokonywane na okres do 3 miesięcy i może nastąpić w ramach tej samej lub pomiędzy innymi miejscowościami. Wynagrodzenie otrzymywane w dotychczasowej jednostce nie może być niższe od dotychczasowego. W ustawie przewidziany został pewien wyjątek: przeniesienia pracownika do pracy w innej jednostce nie można dokonać bez zgody pracownika ? w przypadku kobiety w ciąży, pracownika opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia lub osoby będącej jedynym opiekunem dziecka w wieku do lat piętnastu.

9. Uznanie płatnika składek za niezalegającego w opłacaniu składek

W przepisach specustawy o COVID-19 wskazano wprost, iż w przypadku złożenia przez płatnika wniosku o odroczenie płatności składek na ubezpieczenie społeczne uważa się go za niezalegającego w opłacaniu składek do dnia rozpatrzenia tego wniosku.