Prawo procesowe ? zmiany w tarczy 3.0

W dniu 16 maja 2020 r. weszła w życie tzw. tarcza 3.0. Prezentujemy najważniejsze zmiany dotyczące postępowań sądowych w sprawach cywilnych i administracyjnych.

I. Bieg terminów

Na mocy dotychczasowych przepisów specustawy COVID-19 terminy administracyjnoprawne oraz terminy procesowe i sądowe w czasie stanu epidemii i stanu zagrożenia epidemicznego nie rozpoczynały biegu, a te które rozpoczęły bieg, podlegały zawieszeniu. Tarcza 3.0 wznawia bieg wskazanych terminów. Terminy sądowe i procesowe oraz terminy materialne prawa administracyjnego:

  • dotychczas zawieszone biegną dalej po upływie 7 dni od dnia wejścia w życie tarczy 3.0,
  • które nie rozpoczęły biegu, rozpoczynają bieg po upływie 7 dni od dnia wejścia w życie tarczy 3.0

– oznacza to, że terminy rozpoczynają/wznawiają swój bieg od 24 maja 2020 r.

Terminy, które rozpoczną swój bieg po wejściu w życie ustawy ? biegną normalnie.

Komentarz BWW: Wprowadzone zmiany wskazują, że ?odmrażanie gospodarki? ma dotyczyć również sądów ? jest to pierwsza oznaka powrotu sądów do normalnej pracy. Jednocześnie jednak trzeba zachować szczególną ostrożność w zakresie liczenia terminów po ich odwieszeniu, zwłaszcza tych, których bieg rozpoczął się przed ogłoszeniem stanu zagrożenia epidemicznego na terytorium RP. Przypominamy, że stan zagrożenia epidemicznego został wprowadzony od dnia 14 marca 2020 r. i od tego dnia bieg terminów uległ zawieszeniu.

II. Organizacja posiedzeń sądowych

Tarcza 3.0. wprowadza zmiany zasad odbywania posiedzeń w postępowaniu cywilnym oraz w postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

W zakresie postępowania cywilnego wprowadzono następujące zmiany:

  • w stanie epidemii i zagrożenia epidemicznego oraz rok po ich ustaniu rozprawę i posiedzenie jawne przeprowadza się przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie ich na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku, a w budynku sądu, jeśli nie wywoła to nadmiernego zagrożenia dla zdrowia osób uczestniczących;
  • możliwe jest zarządzenie posiedzenia niejawnego, jeśli rozpoznanie sprawy jest konieczne, a rozprawy ani posiedzenia jawnego nie można przeprowadzić zdalnie oraz ich przeprowadzenie w budynku sądu stanowiłoby nadmierne zagrożenie dla zdrowia osób uczestniczących; strony mogą się temu sprzeciwić w terminie 7 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o skierowaniu ich sprawy na posiedzenie niejawne;
  • Prezes sądu może, z uwagi na szczególne okoliczności, zarządzić, że członkowie składu orzekającego, z wyjątkiem przewodniczącego i referenta, mogą brać udział w posiedzeniu za pomocą środków komunikacji elektronicznej, chyba że dochodzi do zamknięcia rozprawy;
  • jeżeli przeprowadzono całe postępowanie dowodowe, sąd może wydać orzeczenie na posiedzeniu niejawnym, po odebraniu od stron i uczestników postępowania stanowisk końcowych na piśmie;
  • możliwe jest skierowanie na posiedzenie niejawne rozpoznania apelacji wniesionej przed 7 listopada 2019 r., jeśli przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, chyba że strona wniosła o rozpoznanie sprawy na rozprawie lub o przeprowadzenie niepodlegającego pominięciu dowodu z zeznań świadka lub przesłuchania stron; w przypadku skierowania sprawy na posiedzenie niejawne sąd wysyła zawiadomienie i w terminie 7 dni strona może wnieść o rozpoznanie sprawy na rozprawie.

W zakresie postępowania przed WSA i NSA:

  1. skarga kasacyjna może być rozpoznana na posiedzeniu niejawnym, w sprawach, w których strona wnosząca skargę nie zrzekła się rozprawy lub inna strona zażądała przeprowadzenia rozprawy, jeśli wszystkie strony w terminie 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia wyrażą na to zgodę;
  2. dopuszczalne jest przeprowadzenie rozprawy przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie ich na odległość, chyba że przeprowadzenie jej w budynku sądu nie będzie stanowiło nadmiernego zagrożenia dla zdrowia uczestników;
  3. dopuszczalne jest rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym, jeśli uzna jej rozpoznanie za konieczne i nie można jej przeprowadzić zdalnie, a przeprowadzenie jej w budynku sądu stanowiłoby nadmierne zagrożenie dla zdrowia uczestników.

Komentarz BWW: Powyższe zmiany mają fundamentalne znaczenie dla ?odmrożenia? działalności sądów ? pozwalają na wznowienie rozpatrywania spraw, które nie mają charakteru ?pilnych?. Zmiany te budzą jednakże dużo wątpliwości i obaw, zarówno w samych sądach, jak i wśród pełnomocników czy stron postępowania. Trudno bowiem sobie wyobrazić, jak będą wyglądały zdalne rozprawy, a zwłaszcza przesłuchiwanie w ten sposób świadków czy stron. Należy jednak oczekiwać na dalsze, precyzujące te przepisy, akty prawne.