Kryzys energetyczny i konkurencja na rynku gazowym

Konkurencja na rynku gazu ziemnego jest ściśle powiązana z kryzysem energetycznym, wzmocnionym dodatkowo agresją Rosji w Ukrainie. Wskutek tych czynników, mających przełożenie na hurtowe ceny gazu, Państwo i rząd podjęły daleką ingerencję w mechanizmy rynkowe, z jaką dotychczas nie mieliśmy do czynienia. To zapewne nie koniec reagowania na okoliczności zewnętrzne – analizuje mec. Małgorzata Banasik, partner zarządzający Kancelarii BWW i Wspólnicy.

• Ustawodawca w styczniu 2022 r. zamroził ceny gazu dla takich podmiotów jak gospodarstwa domowe oraz wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe, a także dla podmiotów realizujących cele publiczne, jak np. podmioty opieki zdrowotnej, pomocy społecznej, podmioty systemu oświaty i szkolnictwa wyższego, żłobki, kościoły czy organizacje pozarządowe.
• Pod koniec roku 2022 zamrożenie przedłużono o kolejny rok, tj. do końca 2023 r. Wprowadzane ustawy zamrażające ceny gazu (także ceny energii elektrycznej czy ciepła) były tworzone w szybkim tempie, co spowodowało, że zawierają luki i niedociągnięcia.

Cześć przedsiębiorstw obrotu nie były przygotowanych na wprowadzenie tak daleko idących regulacji, co spowodowało wycofywaniem się z rynku niektórych z nich. Ustawodawca przewidział jednocześnie system rekompensat dla podmiotów sprzedających gaz. Jest on jednak bardzo skomplikowany. I to na tyle, że z regulowanego rynku gazu częściowo lub całkowicie wycofały się tak duże firmy jak Enea, PGE czy Tauron.

Działania podjęte przez rząd, jak pokazują przykłady innych krajów europejskich, zapewne były potrzebne. Pytanie, o ich finalny kształt i kwestię sprawczego wpływu na rynek. Pojawiły się opinie, że zaprojektowane rozwiązania stawiają w uprzywilejowanej pozycji PGNiG z Grupy Orlen, która to spółka posiada m.in. własne źródła gazu w Polsce.

Na konkurencję na rynku gazu znaczny wpływ mają również trudności z pozyskiwaniem gazu, a także w konsekwencji, brak pewności, co do zapewnienia dostaw dla odbiorców w dłuższej perspektywie. Istotny wpływ ma także bardzo duża zmienność rynku, w tym duże wahania cen gazu na rynku hurtowym.

W praktyce, mamy niespotykaną dotąd sytuację, gdzie teoretycznie powinniśmy zmierzać do pełnego uwolnienia rynku, ale jednocześnie w praktyce, nie można pozostawić samych sobie podmiotów wrażliwych, które nie były przygotowane na tak gwałtowne wzrosty cen. Działania osłonowe kierowane w stronę Klientów to jedna strona medalu. Konieczna jest precyzyjna legislacja, gwarantująca także należytą ochronę dla wszystkich przedsiębiorstw obrotu. Inaczej zmniejszanie konkurencji będzie postępować. 

Tekst jest rozszerzoną wersją komentarza przygotowanego dla dziennika „Parkiet Gazeta Giełdy”