Dodatkowy zasiłek opiekuńczy 4.0
W obecnym stanie prawnym rodzice dzieci do lat 8 nie mają prawa do dodatkowego zasiłku opiekuńczego przewidzianego w specustawie koronawirusowej. Władza ustawodawcza dąży jednakże do przywrócenia tego zasiłku wskazanej grupie osób ? ma to nastąpić na mocy postanowień tzw. tarczy 4.0. Zgodnie z aktualnym brzmieniem projektu ? zmiany mają wejść z mocą wsteczną od 25 maja 2020 r.
Według proponowanych zmian dodatkowy zasiłek opiekuńczy miałby przysługiwać do 28 czerwca 2020 r.
Kolejne przedłużenie dodatkowego zasiłku opiekuńczego przyznawanego w związku z zamknięciem placówek oświatowych wzbudziło wśród prawników istotne wątpliwości praktyczne.
Istotne zmiany w regulacjach dotyczących przedmiotowego zagadnienia miały zostać wprowadzone od dnia 25 maja 2020 r. W pierwszej kolejności, Rada Ministrów Rozporządzeniem z dnia 14 maja 2020 r. przedłużyła okres za który przysługiwać może dodatkowy zasiłek opiekuńczy określony w art. 4 i 4a tarczy antykryzysowej do dnia 14 czerwca 2020 r.
Następnie, w dniu 16 maja 2020 r. w życie weszła tzw. tarcza 3.0, która zmieniła brzmienie wspomnianych wyżej art. 4 i 4a. Do tej pory przepis ten wyraźnie wskazywał, że dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje zarówno opiekunom dzieci do lat 8 (art. 4 ust. 1 pkt 1), jak i opiekunom dzieci niepełnosprawnych (art. 4 ust. 1 pkt 2). W nowej jego redakcji tego przepisu, obowiązującej od 25 maja 2020 r., wykreślono fragment dotyczący przysługiwania dodatkowego zasiłku opiekuńczego celem sprawowania opieki nad dziećmi do lat 8 (pkt 1), pozostawiając jedynie postanowienia o przysługiwaniu tego zasiłku opiekunom osób niepełnosprawnych. Zmiana ta została dokonana w sposób świadomy, gdyż Sejm odrzucił w tym zakresie poprawkę Senatu, która miała zachować ? co do zasady ? status quo. Biorąc pod uwagę powyższe, od 25 maja 2020 r. opiekunom dzieci do lat 8, zgodnie z literalnym brzmieniem przepisów nie powinien przysługiwać dodatkowy zasiłek opiekuńczy.
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej informuje w tym zakresie, co następuje (jednak bez odwoływania się do ustawy ? tarczy antykryzysowej 3.0): ?Prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego zostało przedłużone do 14 czerwca br. Zgodnie z obowiązującymi przepisami dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje na dotychczasowych zasadach zarówno dla rodziców i opiekunów dzieci do lat 8 oraz dzieci i dorosłych osób niepełnosprawnych. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy będzie przysługiwać w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki. Będą mogły z niego skorzystać również osoby, które nie mają możliwości zapewnienia opieki przez wymienione placówki z powodu czasowego ograniczenia ich funkcjonowania w związku z COVID-19, oraz w przypadku, gdy, ubezpieczony podejmie decyzję o osobistym sprawowaniu opieki nad dzieckiem.„
Takie stanowisko jest oczywiście korzystne dla rodziców i opiekunów, niemniej jednak nie znajduje ?zdaniem Kancelarii? oparcia w obowiązujących przepisach. W związku z zaprezentowanym stanowiskiem, należało się zatem spodziewać pilnej nowelizacji tarczy antykryzysowej, która przywróci również od 25 maja 2020 r. uprawnienia dla rodziców dzieci do lat ośmiu. Nowelizacja taka została zaproponowana w tzw. tarczy 4.0, której projekt Rząd przyjął w dniu 20 maja 2020 r. ? obecnie ustawa jest procedowana w Sejmie.
Zgodnie z tym projektem, w art. 4 specustawy o COVID-19 po ust. 1b dodaje się ust. 1c i 1d w brzmieniu: ?1.c. W przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do których uczęszcza dziecko, albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu COVID-19, ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy oraz funkcjonariuszowi, o którym mowa w ust. 4, zwolnionemu od pełnienia służby, z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem, o którym mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2020 r. poz. 870), przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy do dnia 28 czerwca 2020 r.
1d. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy, o którym mowa w ust. 1c, przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy oraz funkcjonariuszowi, o którym mowa w ust. 4, zwolnionemu od pełnienia służby z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem, o którym mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, również w przypadku otwarcia placówek, o których mowa w tych przepisach, w czasie trwania COVID-19 do dnia 28 czerwca 2020 r.?
Powyższa regulacja ponownie daje uprawnienie do dodatkowego zasiłku opiekuńczego ubezpieczonym rodzicom dzieci do lat 8. Co warte podkreślenia, zgodnie z projektem tarczy 4.0, ma wejść w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia, ale z mocą od dnia 25 maja 2020 r. Ponadto, w projekcie wskazano, że zasiłek będzie przysługiwał do 28 czerwca 2020 r., to jest do zakończenia aktualnego roku szkolnego.