Uzgodnienie nowych warunków współpracy na interkonektorach ułatwi handel gazem na granicy Polski i Ukrainy. W efekcie wdrożenia europejskich regulacji alokacja zdolności przesyłowych będzie odbywała się w drodze aukcji również po stronie ukraińskiej. W sytuacji, gdy operatorzy zaoferują produkt powiązany, połączenie Polska-Ukraina będzie funkcjonowało na takich samych zasadach jak połączenia wewnątrzunijne. Ułatwi to dostęp uczestników rynku do odbiorców końcowych na Ukrainie, a także umożliwi wykorzystanie ukraińskich magazynów gazu na potrzeby europejskie.

Kancelaria BWW doradzała Gaz-System przy negocjowaniu i podpisywaniu aneksu do porozumienia.

W tej konkretnej sprawie rozpatrywanej w Gliwicach, pracodawca wręczył pracownicy zwolnienie dyscyplinarne właśnie za to, że ostatniego dnia zwolnienia udała się do galerii handlowej. Biorąc pod uwagę konkretne okoliczności, Sąd stwierdził, że działanie pracodawcy było nieprawidłowe. Jednak nie zawsze tak będzie i w takim przypadku nie tylko możemy stracić zasiłek chorobowy za cały okres zwolnienia od pracy, ale możemy też stracić pracę i to w trybie natychmiastowym! Jak to możliwe?

Podstawą do zwolnienia dyscyplinarnego jest ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych. W niektórych sytuacjach może się do tego zaliczać prawidłowe korzystanie ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Kodeks pracy mówi bardzo ogólnie o obowiązku dbania o dobro zakładu pracy. Obowiązek ten można rozumieć także w ten sposób, że nie wolno pracownikowi przedłużać okresów nieobecności w pracy albo korzystać ze zwolnień lekarskich w sytuacji, w której właściwy jest urlop wypoczynkowy, na przykład, gdy chce się wyjechać nad morze lub w góry. Wyjście do galerii handlowej, zwłaszcza, gdy zaleceniem lekarskim jest „leżeć w łóżku” i „wygrzewać się”, może przecież sprawić, że nasza choroba będzie się przedłużać, a w efekcie wrócimy do pracy nie po tygodniu, lecz np. po dwóch.

Jak pracodawca może się o tym dowiedzieć? We wskazanej wyżej sprawie rozpatrywanej przez gliwicki sąd, wystarczające było zdjęcie na jednym z portali społecznościowych. Czasem wystarczy przypadkowo spotkany przechodzień, pilny telefon z pracy, a gdy mamy wyjątkowego pecha – może się zdarzyć w takim dniu kontrola ZUS. Oczywiście sam fakt wyjścia na zakupy, kiedy powinno się leżeć i kurować, jeszcze nie wystarcza, by pracodawca mógł nas zwolnić, ale nasza sytuacja staje się już wtedy wysoce niekorzystna. Jak wskazał Sąd Okręgowy w opisywanym wyroku, znaczenie ma, czy na przykład nasza wyprawa spowodowała, że nasza niezdolność do pracy trwała dłużej.

Skrajnym przypadkiem, co warto w tym miejscu wskazać, jest wyjazd wypoczynkowy w czasie choroby. Jeśli pracodawca jakimś sposobem dowie się, a sposobów ma kilka, że zamiast leżeć w łóżku i pić gorącą herbatę, leżymy na leżaku na Majorce i pijemy napoje równie rozgrzewające, po powrocie może nas czekać spotkanie z szefem, który będzie miał do nas kilka nieprzyjemnych pytań. Przypadek taki stanowi bowiem jawne obejście przepisów o urlopie wypoczynkowym, a to zdecydowanie może stanowić ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych.

Podstawa prawna: art. 52 § 1 oraz art. 100 § 2 k.p.

Kiedy lekarz wystawia zwolnienie od pracy musimy podać mu adres, pod którym będziemy przebywać w czasie zwolnienia, jeśli jest on inny niż ten, który znajduje się w dokumentacji medycznej. Nie jest to problem marginalny. Wystarczy, że jest się zameldowanym w innym miejscu niż miejsce zamieszkania i już musimy dopilnować, żeby lekarz wpisał właściwy adres.

Na pierwszy rzut oka wydaje się, że nic nam nie grozi, jeśli tego nie uczynimy, gdyż przepis ten nie przewiduje żadnej sankcji. Obowiązek ten wprowadzono jednak nie bez powodu.

• Po pierwsze, ZUS będzie doręczał korespondencję pod adres figurujący na zwolnieniu lekarskim. Ma to znaczenie w szczególności w przypadku długotrwałych zwolnień, kiedy powstanie konieczność przeprowadzenia badania przez lekarza orzecznika ZUS. Może się wtedy okazać, że zawiadomienie o terminie tego badania nigdy do nas nie dotrze. To zaś może spowodować, że nie otrzymamy świadczeń z ubezpieczenia społecznego na dalszy okres niezdolności do pracy. Ponadto, ZUS czasem wzywa ubezpieczonych przebywających na zwolnieniu do wysłania określonych dokumentów, a jeśli nie otrzyma ich we wskazanym terminie, odbiera prawo do zasiłku od tej daty. Po raz kolejny może się okazać, że korespondencja do nas nie dotrze i po czasie dowiemy się o negatywnych tego konsekwencjach, które odbiją się na naszej sytuacji finansowej.

• Po drugie, ZUS przeprowadza kontrole pod adresem wskazanym w zwolnieniu lekarskim. Jeśli nie zastanie nas pod adresem zameldowania, wezwie do złożenia wyjaśnień, jednocześnie wstrzymując wypłatę zasiłku. Jeśli nie podamy aktualnego adresu, takie wezwanie do złożenia wyjaśnień, może w konsekwencji nigdy do nas nie trafić. W efekcie, po pewnym czasie możemy zostać bez środków finansowych, nie znając nawet przyczyny. Ponadto, niezastanie ubezpieczonego pod adresem pobytu wskazanym w zaświadczeniu lekarskim nasuwa przypuszczenie, że ubezpieczony wykorzystuje zwolnienie lekarskie niezgodnie z jego celem, a to będzie skutkowało odebraniem prawa do zasiłku za cały okres zwolnienia lekarskiego!

Podstawa prawna: art. 17 ust. 1 i art. 59 ust. 5d ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. 2019, poz. 645 ze zm.)

Na podstawie tzw. Ustawy o Cenach spółki obrotu uprawnione są do składania do Zarządcy Rozliczeń wniosków o wypłatę rekompensat z tytułu dokonania korekt w rozliczeniach z odbiorcami końcowymi (kwoty różnicy ceny za I półrocze 2019 r. oraz rekompensaty finansowej za II półrocze 2019 r.). Jednakże mechanizm rekompensat nadal budzi istotne wątpliwości pod kątem zgodności z unijnymi regułami dotyczącymi udzielania pomocy publicznej.

Z Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) wynika, że pomoc publiczna jest co do zasady niedozwolona. TFUE przewiduje jednak pewne wyjątki od tego zakazu, obejmujące m.in. kategorie pomocy publicznej uznanej z mocy prawa za zgodną z rynkiem wewnętrznym, jak również kategorie pomocy, które mogą zostać uznane za zgodne z rynkiem wewnętrznym na mocy decyzji KE (po uprzedniej notyfikacji pomocy do Komisji Europejskiej).

Na gruncie TFUE możliwe jest także sformułowanie dalej idącego wyłączenia polegającego na uznaniu, że dany środek wsparcia nie spełnia przynajmniej jednego z elementów definicyjnych pomocy publicznej, a co za tym idzie nie stanowi pomocy publicznej jako takiej. Do elementów tych należą: państwowy charakter środków, powstanie korzyści ekonomicznej po stronie przedsiębiorstwa, selektywny charakter pomocy, zakłócenie lub zagrożenie zakłócenia konkurencji oraz wpływ na handel między państwami członkowskimi.

Środki wsparcia, które nie stanowią dla przedsiębiorstwa korzyści ekonomicznej, wyłączone są zatem z zakresu pojęcia pomocy publicznej, tj. nie znajduje do nich zastosowania zakaz udzielania pomocy publicznej, ani obowiązek jej notyfikacji do Komisji Europejskiej. W wyroku w sprawie Altmark TSUE sformułował cztery kryteria, których spełnienie pozwala przyjąć, że rekompensata nie stanowi dla przedsiębiorstwa korzyści ekonomicznej – a zatem nie stanowi również pomocy publicznej. Tzw. kryteria Altmark są następujące:

1. na przedsiębiorcę został nałożony obowiązek w zakresie świadczenia usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym,
2. parametry wypłaty rekompensaty określone zostały z wyprzedzeniem,
3. rekompensata nie przekracza kwoty poniesionych kosztów (z uwzględnieniem rozsądnego zysku),
4. wysokość rekompensaty ustalona została w drodze postępowania o udzielenie zamówienia publicznego albo na podstawie analizy kosztów typowego przedsiębiorstwa.

W celu uniknięcia ryzyka uznania „zamrożenia” cen dla odbiorców indywidualnych w 2020 r. za pomoc publiczną należałoby zagwarantować, że wprowadzany mechanizm będzie spełniał wszystkie ww. kryteria Altmark i nie będzie stanowił w ogóle pomocy publicznej w rozumieniu TFUE. W szczególności konieczne byłoby wykazanie, że spółki obrotu uzyskują wsparcie jako ekwiwalent za świadczenie usługi w ogólnym interesie gospodarczym (UOIG, ang. SGEI), który to obowiązek zostałby wprost na nie nałożony. Dostosowanie przez spółki obrotu cen energii zostało już określone mianem UOIG na gruncie uzasadnienia do projektu czerwcowej nowelizacji Ustawy o Cenach. Należałoby jednakże postulować, aby pojęcie UOIG zostało użyte bezpośrednio w samej treści ustawy (wraz z odesłaniem do przepisów TFUE).

Ponadto konieczne byłoby określenie ex ante parametrów wypłaty rekompensat (tak jak na gruncie obecnego rozporządzenia wykonawczego do Ustawy o Cenach, określającego wzory na kwotę różnicy ceny oraz rekompensaty finansowej), jak również zapewnienie, że rekompensaty będą pokrywać jedynie koszty świadczenia usługi. Dobrym pomysłem byłoby wskazanie wprost tych kryteriów w treści odpowiednich aktów prawnych oraz jednoznaczne określenie, iż z uwagi na te kryteria wprowadzane rozwiązanie nie stanowi pomocy publicznej.

Podsumowując, w naszej ocenie istnieje możliwość przygotowania mechanizmu rekompensat, który z jednej strony umożliwi utrzymanie cen dla odbiorców indywidualnych w roku 2020, a z drugiej strony nie będzie budził wątpliwości co do zgodności z przepisami europejskimi. W tym celu przygotowane rozwiązania powinny zakładać spełnienie wszystkich kryteriów Altmark, w szczególności uregulowanie rekompensat w taki sposób, aby stanowiły jedynie ekwiwalent za świadczenie usług w ogólnym interesie gospodarczym (UOIG) i pokrywały koszty poniesione przez spółki obrotu w związku ze świadczeniem tych usług. Niezależnie od powyższego konieczne jest zapewnienie niezbędnych źródeł finansowania na potrzeby wypłacania rekompensat, które mogą wynosić w skali kraju ponad miliard złotych.

Legal Energy Forum stanowi platformę do dyskusji na temat aktualnych zagadnień prawnych w zakresie regulacji rynku energii i rozwoju przemysłu. Cztery sesje tegorocznego wydarzenia poświęcone były funkcjonowaniu nowego rynku energii elektrycznej, potencjałowi rozwoju energetyki alternatywnej na Ukrainie, prawnym aspektom realizacji projektów energetycznych oraz roli Ukrainy na energetycznej mapie Europy.

Małgorzata Banasik była jednym z ekspertów biorących udział w panelu dotyczącym europejskiego i ukraińskiego rynku energii. Podczas dyskusji eksperci próbowali znaleźć odpowiedzi na trzy pytania: Czy istnieją alternatywy dla ukraińskiego tranzytu gazu? Jaka przyszłość czeka krajowy system przesyłowy gazu (GTS)? Jak uwolnić potencjał eksportowy ukraińskiej energii?

Mecenas Banasik podzieliła się polskimi doświadczeniami w zakresie unbundlingu. Zdaniem współzałożycielki kancelarii Banasik Woźniak i Wspólnicy unbundling jest długotrwałym i złożonym procesem, ale Ukraina musi podążać tą drogą, aby osiągnąć deklarowaną niezależność energetyczną. W jej przekonaniu rynek ukraiński ma ogromny potencjał, w tym dla inwestorów zagranicznych.