W artykule pt. „Porozumienia zawieszające w ustawie antykryzysowej” autorzy przyjrzeli się instytucji porozumień zawieszających. Pandemia COVID-19 wywołuje szereg skutków społecznych i gospodarczych wymagających odpowiedzi w regulacjach prawa pracy i zabezpieczenia społecznego. Tak zwana ustawa antykryzysowa z 2 marca br. wprowadza rozwiązania, które umożliwiają ograniczanie uprawnień pracowniczych, a także wsparcie państwa dla utrzymania stanu zatrudnienia. Cel ten realizują przewidziane w niej porozumienia zawieszające. Autorzy, analizując stronę podmiotową i przedmiotową tych porozumień, wskazują na podobieństwa i różnice między nimi. Zwracają przy tym uwagę na odmienne ich konstrukcje i wykazują mankamenty legislacyjne z tym związane, starając się ocenić efektywność i skuteczność porozumień zawieszających w praktyce.

https://www.pwe.com.pl/czasopisma/praca-i-zabezpieczenie-spoleczne/porozumienia-zawieszajace-w-ustawie-antykryzysowej,a1055434899

Dnia 20 kwietnia w PLL LOT S.A. odbyły się spotkania członków zarządu spółki z pracownikami oraz współpracownikami PLL LOT S.A., przy współudziale r. pr. Aleksandry Woźniak, dotyczące ochrony miejsc pracy i planu wyjścia z kryzysu. Spotkania odbyły się w formie wideokonferencji, w której wzięło udział ponad 1200 osób.

Kolejne przedłużenie dodatkowego zasiłku opiekuńczego przyznawanego w związku z zamknięciem placówek oświatowych wzbudziło wśród prawników istotne wątpliwości praktyczne.

Istotne zmiany w regulacjach dotyczących przedmiotowego zagadnienia miały zostać wprowadzone od dnia 25 maja 2020 r. W pierwszej kolejności, Rada Ministrów Rozporządzeniem z dnia 14 maja 2020 r.  przedłużyła okres za który przysługiwać może dodatkowy zasiłek opiekuńczy określony w art. 4 i 4a tarczy antykryzysowej do dnia 14 czerwca 2020 r.

Następnie, w dniu 16 maja 2020 r. w życie weszła tzw. tarcza 3.0, która zmieniła brzmienie wspomnianych wyżej art. 4 i 4a. Do tej pory przepis ten wyraźnie wskazywał, że dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje zarówno opiekunom dzieci do lat 8 (art. 4 ust. 1 pkt 1), jak i opiekunom dzieci niepełnosprawnych (art. 4 ust. 1 pkt 2). W nowej jego redakcji tego przepisu, obowiązującej od 25 maja 2020 r., wykreślono fragment dotyczący przysługiwania dodatkowego zasiłku opiekuńczego celem sprawowania opieki nad dziećmi do lat 8 (pkt 1), pozostawiając jedynie postanowienia o przysługiwaniu tego zasiłku opiekunom osób niepełnosprawnych. Zmiana ta została dokonana w sposób świadomy, gdyż Sejm odrzucił w tym zakresie poprawkę Senatu, która miała zachować – co do zasady – status quo. Biorąc pod uwagę powyższe, od 25 maja 2020 r. opiekunom dzieci do lat 8, zgodnie z literalnym brzmieniem przepisów nie powinien przysługiwać dodatkowy zasiłek opiekuńczy.

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej informuje w tym zakresie, co następuje (jednak bez odwoływania się do ustawy – tarczy antykryzysowej 3.0): „Prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego zostało przedłużone do 14 czerwca br. Zgodnie z obowiązującymi przepisami dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje na dotychczasowych zasadach zarówno dla rodziców i opiekunów dzieci do lat 8 oraz dzieci i dorosłych osób niepełnosprawnych. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy będzie przysługiwać w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki. Będą mogły z niego skorzystać również osoby, które nie mają możliwości zapewnienia opieki przez wymienione placówki z powodu czasowego ograniczenia ich funkcjonowania w związku z COVID-19, oraz w przypadku, gdy, ubezpieczony podejmie decyzję o osobistym sprawowaniu opieki nad dzieckiem.„

(https://www.gov.pl/web/rodzina/wyjasnienie-do-artykulu-portalu-prawopl-na-temat-dodatkowego-zasilku-opiekunczego?fbclid=IwAR2E4DPJVUmq9b2CYv-MXOi0pqCSOW9yjOyQbSLxzhuZpivmhoz7XbOQTfc).

Takie stanowisko jest oczywiście korzystne dla rodziców i opiekunów, niemniej jednak nie znajduje –zdaniem Kancelarii– oparcia w obowiązujących przepisach. W związku z zaprezentowanym stanowiskiem, należało się zatem spodziewać pilnej nowelizacji tarczy antykryzysowej, która przywróci również od 25 maja 2020 r. uprawnienia dla rodziców dzieci do lat ośmiu. Nowelizacja taka została zaproponowana w tzw. tarczy 4.0, której projekt Rząd przyjął w dniu 20 maja 2020 r. – obecnie ustawa jest procedowana w Sejmie.

Zgodnie z tym projektem, w art. 4 specustawy o COVID-19 po ust. 1b dodaje się ust. 1c i 1d w brzmieniu: „1.c. W przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do których uczęszcza dziecko, albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu COVID-19, ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy oraz funkcjonariuszowi, o którym mowa w ust. 4, zwolnionemu od pełnienia służby, z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem, o którym mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2020 r. poz. 870), przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy do dnia 28 czerwca 2020 r.

1d. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy, o którym mowa w ust. 1c, przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy oraz funkcjonariuszowi, o którym mowa w ust. 4, zwolnionemu od pełnienia służby z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem, o którym mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, również w przypadku otwarcia placówek, o których mowa w tych przepisach, w czasie trwania COVID-19 do dnia 28 czerwca 2020 r.”

Powyższa regulacja ponownie daje uprawnienie do dodatkowego zasiłku opiekuńczego ubezpieczonym rodzicom dzieci do lat 8.  Co warte podkreślenia, zgodnie z projektem tarczy 4.0, ma wejść w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia, ale z mocą od dnia 25 maja 2020 r. Ponadto, w projekcie wskazano, że zasiłek będzie przysługiwał do 28 czerwca 2020 r., to jest do zakończenia aktualnego roku szkolnego.

Jest to konsekwencją wygaśnięcia w dniu 17 maja 2020 r. o godz. 8:00 umowy na przesył rosyjskiego gazu gazociągiem jamalskim do Europy Zachodniej z dnia 17 maja 1995 r. zawartej pomiędzy Gazprom Eksport i EuRoPol GAZ (tzw. kontrakt historyczny, kontrakt jamalski).

Dla Polski dokonane zmiany są bardzo korzystne – dostęp do gazociągu jamalskiego będzie miała nie tylko Gazprom, a ceny przepustowości będą wynikały z aukcji produktów rocznych, kwartalnych, miesięcznych, dobowych i śróddziennych. Polski niezależny operator systemu przesyłowego dla gazociągu jamalskiego, w komunikacie oświadczył, że od tego momentu w dyspozycji Gaz-System będzie ponad 90% przepustowości technicznej w punkcie wejścia Kondratki oraz 100% przepustowości technicznej w punkcie wyjścia Mallnow. Terminy aukcji dla poszczególnych produktów są dostępne na stronie Operatora.

Jak wynika z komunikatu Gaz-System – pierwsza aukcja odbyła się już 4 maja 2020 r. i dotyczyła produktu kwartalnego – rezerwacja przepustowości za okres od 1 lipca 2020 r. od do 1 października 2020 r. Łącznie zarezerwowano przepustowość o wartości  31 021 176 kWh/h, co stanowi, jak podaje Gaz-System,  ok. 80 %  udostępnionej  przepustowości w wyniku zakończenia tzw. kontraktu historycznego. Pozostałe 20 % zostanie zaoferowane na aukcjach produktów miesięcznych, a jeśli w ich ramach przepustowość nie zostanie sprzedana – przepustowość zostanie udostępniona w produktach krótszych –  dobowych oraz śróddziennych.

Jak wynika z komunikatów OSP w dniu wygaśnięcia tzw. kontraktu historycznego, czyli w dniu 17 maja 2020 r. (o godz.8:00 rano) rozpoczęła się pierwsza aukcja produktu śróddziennego, w celu rezerwacji przepustowości od 17 maja 2020 r. od godz. 8:00 do końca doby gazowej (czyli do18 maja 2020 r. do godz. 6:00). Natomiast 18 maja 2020 r. zakończyła się pierwsza aukcja produktu miesięcznego (od 1 czerwca 2020 r. do 1 lipca 2020 r.). Z podsumowania tej aukcji wynika, że w punkcie wejścia w SGT Kondratki zostało sprzedane 36 135,431 MWh/h, z łącznie zaoferowanych 38 321,203 MWh/h. Oznacza to, że doszło do rezerwacji ok. 93 proc. mocy przesyłowej gazociągu jamalskiego dostępnej w czerwcu. W przypadku punktu wyjścia Mallnow, w aukcji została zaoferowana przepustowość 38 812,499 MWh/h i doszło do rezerwacji przepustowości w takiej samej ilości jak w punkcie wejścia Kondratki, to znaczy 36 135,431 MWh/h.

Gazprom, chcąc wykonać zobowiązania wobec swoich kontrahentów w Niemczech został on skutecznie zmuszony przez polskiego operatora do stosowania regulacji unijnych, zwłaszcza do zakupu przepustowości w ramach aukcji, co istotnie różni się wobec stosowanych dotychczas metod działania rosyjskiego dostawcy. Kończy się era stosowania bilateralnych umów negocjowanych indywidualnie pod dyktando silniejszego partnera z za wschodniej granicy. Fakt zakupu przepustowości przez Rosjan w ramach aukcji prowadzonej na europejskich zasadach (co wiązało się również ze stosowaniem równych zasad kontraktowych, analogicznych jak wobec wszystkich innych użytkowników SGT) oznacza, że obawy o zaprzestanie wykorzystywania przez Gazprom gazociągu jamalskiego w celu dostaw gazu do Niemiec były przesadzone.

Do wprowadzenia w pełni europejskich zasad brakuje jedynie wygaśnięcia wieloletniego kontraktu na dostawy gazu do Polski zawartego pomiędzy Gazpromem a PGNiG S.A. co nastąpi z końcem 2022 r. W 2023 roku po wybudowaniu gazociągu Baltic Pipe, Polska będzie miała wszystkie karty w ręku – faktyczną fizyczną dywersyfikację (Baltic Pipe, Terminal LNG, rewers fizyczny w Mallnow) oraz zakończony nierynkowy kontrakt z Rosjanami. Należy mieć nadzieję, że taka sytuacja pozwoli na zapewnienie dostaw błękitnego paliwa po najbardziej korzystnych cenach, a być może umożliwi utworzenie w Polsce centrum handlu nierosyjskim gazem dla Europy środkowej.

I. Praca podczas kwarantanny

Ustawa nowelizująca wprowadza nowe przepisy, które wyłączają możliwość wypłacania wynagrodzenia chorobowego lub zasiłku chorobowego za czas kwarantanny, pracownikom jednostki pomocy społecznej, którzy pracują w tej jednostce w czasie, gdy są objęci kwarantanną. W takim przypadku, pracownikom będzie przysługiwało normalne wynagrodzenie.

Przypomnieć należy, że objęcie kwarantanną nie oznacza niezdolności do pracy i na tej podstawie wnioskowano, że pracownik może pracować, o ile zachowuje rygor kwarantanny. Pracownikowi objętemu kwarantanną pracodawca może powierzyć pracę zdalną, za którą otrzyma on właściwe wynagrodzenie, a nie wynagrodzenie chorobowe czy zasiłek chorobowy.

II. Zmiana w zakresie ochrony wynagrodzenia za pracę

Jeśli wskutek działań służących zapobieganiu zarażeniem koronawirusem COVID-19 wynagrodzenie pracownika uległo obniżeniu lub członek jego rodziny utracił źródło dochodu, kwoty wolne od potrąceń, o których mowa w art. 87¹ k.p., ulegają podwyższeniu o 25% na każdego nieosiągającego przychodu członka rodziny, którego pracownik ten ma na utrzymaniu.

Przez członka rodziny rozumie się odpowiednio małżonka albo rodzica wspólnego dziecka oraz dziecko w wieku do 25. roku życia, a także dziecko, które ukończyło 25. rok życia legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności, jeżeli w związku z tą niepełnosprawnością przysługuje świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna. Przez dziecko rozumie się dziecko własne pracownika, dziecko współmałżonka, a także dziecko rodzica wspólnego dziecka. Do członków rodziny nie zalicza się dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, dziecka pozostającego w związku małżeńskim, a także pełnoletniego dziecka posiadającego własne dziecko.

Przykład: Pracownik wychowuje dwójkę małoletnich dzieci, a jego małżonek w związku z COVID-19 nie pracuje, ponieważ jego pracodawca musiał wstrzymać prowadzenie działalności. Ma zatem na utrzymaniu 3 osoby. Kwoty wolne od potrąceń opisane w art. 87¹ k.p. podlegają zatem podwyższeniu o 75 %, a więc odpowiednio do:

• 175% minimalnego wynagrodzenia za pracę, przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;
• 150% wynagrodzenia określonego w pkt 1 – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi;
• 165% wynagrodzenia określonego w pkt 1 – przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108.

III. Zmiany w zatrudnianiu cudzoziemców

Ustawa potwierdza w sposób jednoznaczny możliwość wprowadzenia zmian w zatrudnianiu cudzoziemców. Zgodnie z tarczą 3.0., jeżeli podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi skorzysta z następujących uprawnień przewidzianych specustawą:

• polecenia wykonywania pracy zdalnej;
• obniżenia wymiaru czasu pracy pracownika maksymalnie o 20%,
• zmiany systemu lub rozkładu czasu pracy;
• polecenia pracownikom świadczenie pracy w godzinach nadliczbowych;
• zobowiązania pracownika do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę;
• polecenia pracownikowi realizowania prawa do odpoczynku w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę;
• ograniczenia nieprzerwanego odpoczynku dobowego do nie mniej niż 8 godzin lub odpoczynku tygodniowego do nie mniej niż 32 godzin, obejmującego co najmniej 8 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego;
• wprowadzenia, na mocy zawartego porozumienia, systemu równoważnego czasu pracy;
• stosowaniu, na mocy zawartego porozumienia, mniej korzystnych warunków zatrudnienia pracowników niż wynikające z umów o pracę

– wskutek, których zmianie uległy warunki wykonywania pracy przez cudzoziemca określone w zezwoleniu na pracę, pobyt czy oświadczeniu o powierzeniu pracy, to cudzoziemiec może wykonywać pracę na tych zmienionych warunkach bez konieczności zmiany zezwolenia, uzyskania nowego zezwolenia lub wpisania nowego oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi do ewidencji oświadczeń.

IV. Zezwolenie na pracę cudzoziemca

Tarcza 3.0. wprowadza zmianę, zgodnie z którą zezwolenie na pracę sezonową nie jest wymagane w czasie stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonych w związku z COVID-19 oraz do 30. dnia następującego po odwołaniu tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni, jeżeli cudzoziemiec wykonuje pracę sezonową oraz posiadał:

• zezwolenie na pracę, o którym mowa w art. 88 ust. 1 lub 2 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, ważne po dniu 13 marca 2020 r. lub
• oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi wpisane do ewidencji oświadczeń, w którym przynajmniej jeden dzień okresu pracy określonego w tym oświadczeniu przypada po dniu 13 marca 2020 r.

Wskazane zasady, określone w pkt. 1 powyżej, stosuje się odpowiednio do przedłużenia zezwolenia na pracę.

V. Z­akres podmiotowy dofinansowania do wynagrodzeń z FGŚP

Zmianie uległ zakres podmiotów uprawnionych do otrzymania dofinansowania do wynagrodzeń z FGŚP – z katalogu podmiotów uprawnionych do dofinansowania wykreślono państwowe osoby prawne, dodane do tego przepisu poprzednią nowelizacją.

VI. Świadczenie postojowe i mikropożyczka dla samozatrudnionych

Dzięki kolejnej zmianie specustawy świadczenie postojowe przysługuje osobom, które rozpoczęły prowadzenie działalności gospodarczej przed 1 kwietnia 2020 r. Podobna zmiana dotyczy możliwości uzyskania pożyczki do 5.000 zł przez mikroprzedsiębiorców – konieczne jest prowadzenie działalności gospodarczej przed dniem 1 kwietnia 2020 r. Wskazujemy, że do tej pory był to odpowiednio 1 lutego oraz 1 marca 2020 r.

VII. Zwolnienie ze składek ZUS dla działalności wysokokosztowej

W nowelizacji przewidziano możliwość zwolnienia ze składek ZUS dla podmiotów do tej pory nieobjętych większością środków pomocowych z tarcz antykryzysowych ze względu na zbyt wysokie przychody. Nowe zwolnienie ze składek ZUS obejmie osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą i niezatrudniające pracowników, za okres od 1 kwietnia do 31 maja 2020 r. pod warunkiem:

1. prowadzenia działalności przed 1 kwietnia 2020 r.
2. przychód z tej działalności w kwietniu 2020 r. był wyższy niż 300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r., tj. 15.681 zł, a jednocześnie dochód z tej działalności w pierwszym miesiącu za który jest składany wniosek nie przekroczył 7.000 zł.

Przepis ten obejmuje osoby prowadzące działalność gospodarczą o wysokich bieżących kosztach kwalifikowanych do kosztów uzyskania przychodu lub odpisów amortyzacyjnych. Pozwala to realnie wesprzeć jednoosobowych przedsiębiorców, którzy, choć osiągają wysokie przychody, mają też niezmiennie bardzo wysokie bieżące wydatki.

W przypadku przedsiębiorców korzystających z tzw. ulgi na start zwolnienie to obejmuje jedynie składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Warto zaznaczyć, że jeśli składki zostały opłacone, podlegają zwrotowi.

VIII. Emerytury pomostowe, górnicze oraz nauczycielskie świadczenia kompensacyjne

Okres niewykonywania – z powodu zaprzestania lub ograniczenia działalności przez pracodawcę w związku z COVID-19 – pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wlicza się do stażu pracy na potrzeby emerytury pomostowej, jeśli:

• nadal trwa stosunek pracy,
• pracownik świadczył pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w miesiącu poprzedzającym ograniczenie działalności oraz
• pracownik zachowuje gotowość do pracy przez cały okres wstrzymania działalności.

Powyższe dotyczy w taki sam sposób stażu do nabycia nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego oraz stażu pracy górniczej do nabycia emerytury górniczej.