Energia nie tylko na kryzys

NFOŚiGW mówi otwarcie o zwiększeniu puli środków pieniężnych przyznanej przez Europejski Bank Inwestycyjny na finansowanie budowy spalarni odpadów. Tak dużych pieniędzy na termiczne przekształcanie odpadów nigdy nie było. Środków powinno wystarczyć dla wszystkich przedsięwzięć. Do NFOŚiGW do końca ubiegłego roku wpłynęło 39 wniosków o dofinansowanie inwestycji.

Decyzje środowiskowe i odczarowywanie inwestycji

Największym wyzwaniem w przygotowaniach takiej inwestycji jak Instalacja Termicznego Przekształcania Odpadów jest nadal uzyskanie decyzji środowiskowej. Nawet mimo tego, że spalarnie odpadów zostały nie tylko pozytywnie zweryfikowane, ale także odczarowane, jeśli chodzi o ich oddziaływanie na środowisko. Normy i standardy w tych przypadkach są tak restrykcyjne, że efektywność musi iść w parze z ekologią.

Z pomocą przychodzą również innowacje. Firma Fortum pracuje w Finlandii nad projektem z zakresu wychwytywania i wykorzystywania CO2. Należy jednocześnie podkreślić, że część energii wytworzonej przez ITPO klasyfikowana jest, jako energia z OZE. Mówimy o naczyniach połączonych. Troska o klimat, zrównoważony rozwój, gospodarka obiegu zamkniętego oraz gospodarka odpadami komunalnymi to procesy, które zachodzą równolegle.

O korzyściach z inwestycji w sektorze gospodarki odpadami przekonują przykłady tych, które już funkcjonują. Jak czytamy w „Rzeczpospolitej”, PGE w rzeszowskiej elektrociepłowni wykorzystuje w 80 proc. gaz, jednak ok. 14 proc. ciepła jest odzyskiwane z odpadów komunalnych poprzez ich termiczne przekształacanie. Z kolei krakowska instalacja zarządzana przez Krakowski Holding Komunalny produkuje tyle prądu, ile rocznie potrzebowałaby cała krakowska sieć tramwajowa. Odpowiada za pokrycie ok. 10 proc. zapotrzebowania miasta w energię cieplną.

Wg danych z krajów UE oraz z Polski 30% odpadów komunalnych nienadających się do recyklingu posiada właściwości palne i odzysk z nich energii jest możliwy i uzasadniony. Do tej pory ITPO funkcjonują w większych miastach. Wkrótce dołączy do tego grona Olsztyn. Kancelaria BWW mocno współpracowała z olsztyńskim MPEC, na etapie przygotowania tamtejszej inwestycji do budowy.

Veolia przygotowuje natomiast projekty instalacji w mniejszych ośrodkach takich jak Zamość, Chrzanów czy Kraśnik.

„Fit for 55”, system ETS i spalarnie

W obecnym stanie prawnym spalarnie odpadów komunalnych są wyłączone spod systemu ETS. Stan ten w perspektywie kilku lat może ulec zmianie. W ramach pakietu „Fit for 55” uwzględniona została m.in. nowelizacja dyrektywy 2003/87/WE dot. ETS. Chociaż w oryginalnym wniosku z 14 lipca 2021 r. Komisja Europejska nie proponowała objęcia systemem spalarni, taki postulat został wysunięty przez Komisję Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności Parlamentu Europejskiego.

Obecnie (kwiecień 2023 r.) dostępny jest komunikat na stronie Rady UE, w którym wskazana jest informacja, że Rada i Parlament Europejski, przy udziale Komisji Europejskiej (procedura tzw. trilogów) uzgodniły swoje stanowisko, co do nowelizacji dyrektywy 2003/87/WE.

Udostępniony został także sam tekst nowelizacji dyrektywy z 8 lutego 2023 r., uwzględniający uzgodnione zmiany. Zgodnie z motywem 59d preambuły oraz art. 30 ust. 4c dyrektywy do 31 lipca2026 r. Komisja powinna przedstawić Radzie i Parlamentowi raport na temat wykonalności włączenia spalarni odpadów komunalnych do systemu ETS, z uwzględnieniem perspektywy włączenia od 2028 r. oraz oceny możliwości skorzystania przez państwa członkowskie z mechanizmu opt out, polegającego na przesunięciu terminu na objęcie spalarni systemem ETS do 31 grudnia 2030 r.

Wraz z tekstem nowelizacji został opublikowany tekst załącznika nr 1 do dyrektywy, który wskazuje, jakie instalacje są objęte systemem ETS.  Zgodnie z tym załącznikiem spalarnie odpadów komunalnych nadal mają być wyłączone z systemu ETS, natomiast od 1 stycznia 2024 r. będą miały do nich zastosowanie art. 14 i 15 dyrektywy, które dotyczą monitorowania i raportowania wielkości emisji. Objęcie ITPO systemem ETS w całości po przedstawieniu przez Komisję wzmiankowanego raportu, wymagać będzie kolejnej zmiany dyrektywy. Obecnie czekamy na oficjalne przyjęcie nowelizacji przez Parlament Europejski i Radę UE. Po tym oraz po opublikowaniu tekstu w językach urzędowych Unii zmiany zaczną obowiązywać.

Należy też mieć na uwadze fakt, iż dysponentami odpadów komunalnych są gminy, które mają obowiązek stosować zamówienia publiczne. Inwestorzy planujący budowę ITPO muszą liczyć się z koniecznością udziału w przetargach publicznych w przypadku umów na zagospodarowanie odpadów komunalnych. Kancelaria BWW wspierała kilka takich inwestycji. Głównie w zakresie strukturyzacji projektu, pozyskania decyzji administracyjnych i przygotowania dokumentacji transakcyjnej.

Agnieszka Ferek – partner w kancelarii BWW. Ekspertka rekomendowana w rankingu Chambers Europe oraz Legal500 EMEA. Radca prawny z wieloletnim doświadczeniem w obszarze doradztwa prawnego w projektach infrastrukturalnych z różnych sektorów gospodarki, zarówno dla podmiotów publicznych i prywatnych. Przez wiele lat prowadziła praktykę PPP w międzynarodowej kancelarii. Zapewnia kompleksowe doradztwo w ramach przedsięwzięć z zakresu gospodarki odpadami oraz ciepłownictwa, szczególnie tych realizowanych w formule PPP. Prowadzi szkolenia z zakresu PPP i PZP dla podmiotów prywatnych i publicznych.

Bartłomiej Kielasiński – Student na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, laureat stypendium rektora tej uczelni. Doświadczenie zawodowe zdobywał w dziale prawnym Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Interesuje się przede wszystkim prawem cywilnym, a także postępowaniem administracyjnym i obszarami z zakresu prawa administracyjnego materialnego, szczególnie prawa ochrony środowiska.  W Kancelarii zajmuje się m.in. sprawami związanymi z rynkiem energetycznym, w tym z zakresu sektora gazowniczego i gospodarki odpadami, realizacją projektów budowlanych, planowaniem i zagospodarowaniem przestrzennym oraz prawem kontraktowym, jak również monitorowaniem zmian w prawodawstwie Unii Europejskiej.